Phát huy giá trị, vai trò của hương ước, quy ước trong xây dựng đời sống văn hóa trên địa bàn thành phố Bảo Lộc
Từ khi xuất hiện đến nay, hương ước, quy ước được gọi với nhiều tên gọi khác nhau, với tên gọi nào đi chăng nữa, trong quá trình tồn tại hương ước, quy ước đã khẳng định được vai trò của mình trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Nhận thức sâu sắc về ý nghĩa, vai trò và tác dụng của hương ước, quy ước trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội nói chung và việc triển khai xây dựng thực hiện hương ước, quy ước trong Phong trào TDĐKXDĐSVH nói riêng, trong những năm qua, việc xây dựng thực hiện hương ước, quy ước trên địa bàn thành phố Bảo Lộc, Lâm Đồng luôn nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của HĐND thành phố, các cấp ủy đảng, chính quyền, sự đồng thuận cao của các tầng lớp Nhân dân; nhờ đó, công tác xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước đã từng bước hoàn thiện và ngày càng phát huy hiệu quả, góp phần quan trọng vào việc phát huy dân chủ ở cơ sở, xây dựng gia đình văn hóa, thôn, tổ dân phố văn hóa.
Việc chỉ đạo, hướng dẫn xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước được triển khai gắn với việc thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”. Tại các xã, phường, công tác rà soát, sửa đổi, bổ sung hương ước, quy ước theo kế hoạch của UBND thành phố được các địa phương chỉ đạo các đơn vị chuyên môn và các thôn, tổ dân phố trên địa bàn thực hiện.
Trước khi thực hiện Quyết định 22/2018 của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng, thực hiện Hương ước, quy ước, thành phố Bảo Lộc có 79 Quy ước khu dân cư của 5 đơn vị xã, phường đã được UBND thành phố Bảo Lộc phê duyệt. Triển khai thực hiện theo Quyết định 22/2018 của Thủ tướng về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước, thành phố Bảo Lộc đã rà soát, sửa đổi, bổ sung hương ước, quy ước theo quy định và đề xuất sửa đổi, bổ sung, thay thế và ban hành mới lại các quy ước cho các thôn, tổ dân phố trên địa bàn. Đến nay, trên địa bàn thành phố Bảo Lộc đã có 154/164 quy ước khu dân cư đã được UBND thành phố ban hành quyết định phê duyệt và sửa đổi, bổ sung.
Nhiều hương ước, quy ước đã thể hiện được trí tuệ, công sức của tập thể cộng đồng; đã khơi dậy, phát huy những phong tục, tập quán, truyền thống tốt đẹp của quê hương, dòng họ; phù hợp với cộng đồng dân cư. Cùng với việc xây dựng hương ước, quy ước, nhiều phong tục, tập quán lạc hậu, mê tín dị đoan nhất là trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số được bãi bỏ góp phần quan trọng vào xây dựng môi trường văn hóa trong cộng đồng dân cư.
Những thôn, tổ dân phố có quy ước được phê chuẩn đưa vào thực hiện đã có tác động trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội của cộng đồng dân cư, góp phần quan trọng vào việc phát huy dân chủ ở cơ sở, xây dựng Gia đình văn hóa, Thôn, Tổ dân phố văn hóa; giữ gìn và phát huy những phong tục, tập quán truyền thống tốt đẹp của dân tộc và truyền thống văn hóa trên địa bàn thành phố...
Tuy nhiên, việc triển khai xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước trên địa bàn thành phố Bảo Lộc vẫn còn tồn tại một số hạn chế như: Nhiều nơi còn lúng túng trong tổ chức thực hiện công tác rà soát, nhất là lúng túng do chưa nắm được quy trình thực hiện việc rà soát Hương ước, Quy ước ở các khu dân cư, dẫn đến tình trạng làm chiếu lệ, hình thức, sao chép; Việc tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện hương ước quy ước ở một số xã, phường vẫn còn đơn điệu, chưa đi vào chiều sâu, thực chất. Có địa phương tuy đã xây dựng, phê duyệt hương ước, quy ước nhưng việc thực hiện còn mang tính hình thức, hiệu quả chưa cao, làm sai lệch bản chất, suy giảm vai trò, vị trí của hương ước, quy ước với tư cách là thiết chế tự quản của cộng đồng dân cư; Một số hương ước, quy ước của khu dân cư còn sơ sài về nội dung, sao chép lẫn nhau, chưa thể hiện đặc điểm về kinh tế, văn hóa, xã hội, cũng như phong tục tập quán và truyền thống văn hóa riêng của mỗi tổ dân phố, thôn…
Từ những thực tế nêu trên, để tiếp tục thực hiện có hiệu quả trong công tác quản lý, xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước trên địa bàn, phát huy giá trị của hương ước, quy ước trong xây dựng đời sống văn hóa hiện nay trên địa bàn thành phố Bảo Lộc, thiết nghĩ cần triển khai một số giải pháp sau:
Một là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt đầy đủ các quy định của pháp luật về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước nhằm nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành và các tầng lớp Nhân dân trên địa bàn về vị trí, vai trò của hương ước, quy ước trong quản lý xã hội, tầm quan trọng của việc xây dựng, thực hiện hương ước quy ước với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay; về trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong việc xây dựng thực hiện hương ước, quy ước theo quy định tại Quyết định số 22/2018/QĐ-TTg ngày 08/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ.
Hai là, tăng cường năng lực quản lý, thực thi về hương ước, quy ước; tổ chức các hoạt động giám sát, kiểm tra, xử lý vi phạm trong xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước. Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên các cấp trong việc thực hiện hương ước, quy ước ở cơ sở đảm bảo dân chủ, khách quan, đúng theo quy định của nhà nước. Thường xuyên rà soát, đánh giá chất lượng hương ước, quy ước và hiệu quả của việc thực hiện tại cơ sở để có những chỉ đạo rà soát, hướng dẫn sửa đổi, bổ sung kịp thời và thẩm định, phê duyệt đảm bảo chất lượng và đúng nguyên tắc.
Ba là, tăng cường đầu tư về nguồn lực, tạo điều kiện đảm bảo việc xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước; bố trí cán bộ chuyên trách về công tác xây dựng, theo dõi việc triển khai thực hiện hương ước, quy ước ở địa phương; xây dựng, đào tạo, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác xây dựng và thực hiện hương ước để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước nói chung, hiệu quả hoạt động trong xây dựng và thực hiện hương ước nói riêng.
Bốn là, kịp thời sơ kết, tổng kết, chú trọng động viên, khen thưởng những tập thể, cá nhân điển hình trong xây dựng và tổ chức thực hiện hương ước, quy ước… có như vậy, hương ước quy ước mới thực sự phát huy được vị trí, vai trò trong việc cùng với pháp luật tham gia quản lý xã hội, phát huy thuần phong mỹ tục, mở rộng dân chủ, đề cao các chuẩn mực đạo lý và đạo đức truyền thống của dân tộc Việt Nam, phát huy giá trị của hương ước, quy ước trong xây dựng đời sống văn hóa hiện nay.
Ths Nguyễn Đình Hoàn
Phó trưởng phòng Văn hóa - Thông tin
Thành phố Bảo Lộc.
Nguồn: Thông tin nội bộ tháng 1&2 năm 2023 của Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Lâm Đồng